Description
Mütercim Âsım Efendi’ye ilim dünyasında şöhret kazandıran iki sözlüğünden biri. Asıl adı Tıbyân-ı Nâfi' der Terceme-i Burhân-ı Kâtı' olan eser, Muhammed Hüseyin b. Halef-i Tebrizî tarafından 1652’de yazılan Farsça sözlüğün tercümesidir (Taşkesenlioğlu 2020: 87). Fakat Mütercim Âsım, eser içinde kendisinden bahsederken de beyan ettiği gibi “bi’t-terceme müellifi”dir yani çeviri yoluyla yazarıdır (Gökyay 1978: 126). Gerçekten de lügat, sadece tercümeden ibaret değil, hem eksiklikleri giderilerek daha kullanışlı bir hâle getirilmiş hem de Türkçenin bir sözlüğü olarak kabul edilecek kadar yapı ve kelime ile zenginleştirilmiştir. Bununla birlikte otuzdan fazla sözlükten yaralanarak eseri farklı bir tertibe de sokmuştur (Kaçalin 2006: 200). Hatta eser, tertip ve muhteva bakımından aslından daha üstün bir eser olarak kabul edilmektedir. Kelimeler kısa sesliler göz önünde bulundurmaksızın sessiz harflere göre dizinlenmişse de tercümede bu durum düzeltilmiş, ilk kısa sesliler de göz önünde bulundurularak; üstün, esre ve ötre sıralamasına göre yeniden dizinlenmiştir (Gökyay 1992: 433).